نشانه شناسی و زیباشناسی سینما

سینما با ما سخن می‌گوید و از ما می‌خواهد که آن را درک کنیم! اما به‌راستی زبان سینما را چگونه می‌توان فهمید؟ آیا تصاویر دیده شده بر پردۀ سینما چیزی بیش از تصاویر صرف بوده و مفاهیمی را در پس خود نهان می‌کنند؟ آیا اصلا امکان درک و شناخت دلالت‌های پیچیده سینما برای انسان وجود دارد؟ نماد چیست و نمادگرایی چگونه است؟ و بسیاری سوالات مهم دیگر که یافتن پاسخی برای آنان نزد تمامی عاشقان سینما و نقد فیلم، از اهمیت بسیاری برخوردار است. کتاب «نشانه‌شناسی و زیباشناسی سینما» به قلم یوری لوتمان، نویسنده و نظریه‌پرداز استونیایی، و ترجمه مسعود اوحدی که خود از افراد باسابقه و مبرز هنرهای نمایشی است، یکی از بهترین منابع تألیف شده در راستای پرسش‌هایی از این نوع است. لوتمن خود از نخستین کسانی است که جنبش نشانه‌شناسی ساختاری را مطرح کرده و برای بسیاری از مبانی آن نظریه‌سازی نموده است. این جنبش که بیشتر بر پایۀ آثار فیلم‌سازان روس استوار است برای اشیا، معنایی فراتر از ظاهر و نمد بیرونی آن‌ها در نظر می‌گیرد. صلیب را نمادی از کلیسا می‌داند و ستارۀ داوود را نمادی از یهودیت. این رویکرد به سینما، درست یا غلط، با تمام انتقاداتی که از آن می‌شود، حرف‌های جدی و قابل‌اعتنایی مطرح کرده و نسل بزرگی از منتقدین و نظریه‌پردازان را پرورش داده است. این کتاب می‌تواند راه خوبی برای آشنایی با این طرز تفکر باشد. نویسنده در این اثر، ابتدا به بیان اصول و بنیان‌های نظری این جنبش و آرای نوین آن دررابطه‌با سینما و نقد فیلم پرداخته، سپس سیر تغییروتحول جنبش و متفکران آن را بر اساس ترتیب زمانی به مخاطبان خود ارائه کرده است. مطالعه این کتاب، هم به سبب مضمون جذاب و محتوای قابل تأملی که دارد و هم از جهت نثر روان و ترجمه در خشانش، بسیار مفید بوده و می‌تواند تجربه‌ای به‌یادماندنی و ثمربخش را برای تمامی علاقه‌مندان به سینما به ارمغان آورد.