وحشت از اشکهای واقعی

کتاب «وحشت از اشک‌های واقعی» اثر اسلاوی ژیژک، بررسی انتقادی فیلم‌های کریستوف کیشلوفسکی، کارگردان لهستانی است. ژیژک، فیلسوف و منتقد فرهنگی برجسته اسلوونیایی، از این کتاب برای کشف تلاقی نظریه فیلم و روانکاوی استفاده می‌کند. او بر آثار کیشلوفسکی تمرکز می‌کند تا هم روایت‌های شناخت‌گرا-تاریخ‌گرای سینما و هم نظریه‌ی فیلم متعارف، به‌ویژه خوانش‌های روان‌کاوانه‌ای را که در دهه‌های 1970 و 1980 غالب بودند، به چالش بکشد. ژیژک با انتقاد از وضعیت نظریه فیلم شروع می‌کند و استدلال می‌کند که وضعیت آن بحرانی است. ژیژک خوانش‌های سنتی لاکان را که بر مطالعات فیلم تأثیر گذاشته‌اند، نقد کرده و از رویکردی ظریف‌تر و دقیق‌تر سخن می‌گوید. او از فیلم‌های کیشلوفسکی به عنوان مطالعه موردی برای بررسی این بحث‌های نظری استفاده می‌کند. ژیژک به بررسی فیلم‌هایی مانند «دکالوگ»، «زندگی دوگانه ورونیک» و سه‌گانه «سه رنگ» می‌پردازد. او از این فیلم‌ها برای نشان دادن استدلال‌های خود درباره محدودیت‌های تئوری فیلم غالب امروزی و پتانسیل تفاسیرهای جدید استفاده می‌کند. در این راستا، ژیژک از مفاهیم روانکاوانه برای تحلیل فیلم‌های کیشلوفسکی استفاده می‌کند، اما این کار را به گونه‌ای انجام می‌دهد که از دام‌های نظریه فیلم روانکاوانه سنتی دوری کند. او بر اهمیت درک عناصر ناخودآگاه سینما و چگونگی ارتباط آنها با مسائل فرهنگی و اجتماعی تاکید می‌کند. بخش قابل توجهی از کتاب نیز به نقش تماشاگر در فیلم اختصاص دارد. ژیژک استدلال می‌کند که نظریه سنتی فیلم اغلب نقش فعال بیننده در تفسیر و درگیر شدن با فیلم‌ها را نادیده می‌گیرد. قابل ذکر است که عنوان کتاب به بحث ژیژک اشاره دارد که فیلم‌های کیشلوفسکی واکنش احساسی واقعی تماشاگران را برمی‌انگیزد که او آن را «وحشت از اشک‌های واقعی» می‌نامد. این مفهوم قدرت سینما در برانگیختن احساسات عمیق و اهمیت تصدیق این واکنش‌های احساسی در تحلیل فیلم را برجسته می‌کند. به طور کلی، ژیژک با به چالش کشیدن روایت‌های شناخت‌گرا-تاریخ‌گرا و خوانش‌های مرسوم روان‌کاوانه، چشم‌انداز تازه‌ای درباره رابطه بین سینما، روانکاوی و تماشاگر ارائه می‌کند. تاکید او بر قدرت عاطفی فیلم و نقش فعال بیننده، این کتاب را به اثر ارزشمندی در حوزه مطالعات فیلم تبدیل کرده است.