ما با هم پیر نمی شویم - درباره ی سینمای ژان اوستاش، موریس پیالا، و فیلیپ گرل

در تاریخ سینمای جهان، همواره از سینمای فرانسه به‌عنوان موطن بزرگ‌ترین هنرمندان این هنر یاد می‌شود. ازاین‌جهت، مطالعه دقیق و سنجیده فیلم‌های تولید این کشور برای تمامی دوستداران سینما، واجب و ضروری است. کتاب «ما با هم پیر نمی‌شویم» اثر حسام امیری، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، از بهترین متون تألیف شده برای نیل به این هدف است. این اثر در چهار بخش تدوین شده است. بخش نخست، از طریق مقایسه‌ی فیلم‌سازان موج‌نویی با پساموج‌نویی، تصویری تازه از سینمای فرانسه‌ی در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و جریان‌های گوناگون آن به دست می‌دهد. سه بخش بعدی به ترتیب به ژان اوستاش، موریس پیالا، و فیلیپ گرل، سه کارگردان بزرگ پساموج‌نویی، اختصاص یافته است. محور کتاب سه ایده و پرسش اساسی است: اول این‌که سبک چگونه در سینما تغییر می‌کند؟ از درون هنر یا از بیرون آن؟ با اراده‌ی شخص فیلم‌ساز، از خلال آنچه آلوئیس ریگل «خواست هنر» می‌نامد، یا با حرکت روح تاریخ؟ پرسش دوم کمتر تاریخی و بیشتر زیبایی‌شناختی است: ماخولیا چطور در سینما فرمی هنری به خود می‌گیرد؟ چه رابطه‌ای میان غم، زمان، و تصویر وجود دارد؟ اندوه چگونه در میزانسن و تدوین متجلی می‌شود و بر بدن‌ها اثر می‌کند؟ دست آخر، پرسش سوم اهمیتی فراتر از مسائل زیبایی‌شناختی و تاریخی دارد و دغدغه‌‌ای وجودی و کیهانی را بازتاب می‌دهد: چگونه می‌توان میان آشوب و منطق تعادل برقرار کرد؟ چگونه می‌توان فیلمی ساخت یا زندگی‌ای را زیست که هم‌زمان تصادفی و ضروری باشد؟ والری به‌درستی می‌گفت: «دو خطرْ پیوسته جهان را تهدید می‌کنند: نظم و بی‌نظمی.» به چه شیوه‌ای می‌توانیم جهانمان را یک‌جا از خطر این هر دو نجات دهیم؟ چگونه تضاد میان نظم بیرونی و آزادی درونی را از میان برداریم و به نظمی دل‌بخواهی یا آزادی‌ای قاعده‌مند برسیم؟ این کتاب می‌خواهد نشان دهد سینمای پسا موج نو پاسخی است زیبا، جدی، و غمگین به هر سه پرسش بالا. مطالعه این کتاب هم به سبب محتوای ارزشمند آن و هم از جهت نثر روان و ترجمه درخشانش، تجربه‌ای بسیار لذت‌بخش را برای تمامی علاقه‌مندان به سینما به ارمغان می‌آورد.